HASUDERTütün ile Mücadele Çalışma Grubu
TÜTÜN İLE MÜCADELE ÇALIŞMA GRUBU[1]
TÜTÜN KONTROLÜ AÇISINDAN GÜNCEL SORUNLAR VE ÖNERİLER[2]
8.6.2020
Türkiye’de tütün kontrolü çalışmaları çok uzun yıllardır çok sayıda kişi ve kurumun katkıları ile sürmektedir. Bu değerli çabalar 1996 ve 2008 yıllarındaki mevzuat çalışmaları[3] ile desteklenmiş ve ülkede tütün kontrolü ile ilgili gereklilikler karşılanmaya çalışılmıştır. Çalışmalar için Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi[4] rehber alınmaktadır ve bu sayede uluslararası çalışmalarla eşgüdüm sağlanmaya gayret edilmektedir.
Olumlu olan ve tütün kontrolünü ileriye taşıyan bütün çalışmaları destekliyoruz.
Şimdiye kadar çalışmalara katkı sunmuş ve emeği geçen kişi ve kurumlara teşekkür ediyoruz. Bununla birlikte, tütün kontrolünün ülkemizde ileriye taşınması için üzerinde çalışılması gereken bazı tespit ve öneriler aşağıdadır:
- Tütün ürünleri satış rakamları artış içindedir (rakamlar son 10 yıla aittir, tamamına ilgili web adresinden erişilebilmektedir).[5]
| Yıl | Satış rakamı, Milyar adet |
| 2009 | 107,55 |
| 2010 | 93,35 |
| 2011 | 91,22 |
| 2012 | 99,26 |
| 2013 | 91,66 |
| 2014 | 94,68 |
| 2015 | 103,21 |
| 2016 | 105,49 |
| 2017 | 106,22 |
| 2018 | 118,54 |
| 2019 | 119,75 |
- Tütün kullanımı erişkinler arasında ve gençler arasında artma eğilimindedir.[6]
- Her gün tütün kullanan 15 yaş ve üzeri bireylerin yüzdesi 2016 yılında %26,5 iken 2019 yılında artarak %28,0 oldu. Bu sayının erkeklerde %41,3, kadınlarda ise %14,9 olduğu tespit edildi. Tütün kullanmayan bireylerin (bırakanlar ve hiç kullanmayanlar) oranı ise 2016 yılında %69,4 iken 2019 yılında azalarak %68,7 oldu. Yaş gruplarına göre incelendiğinde en çok tütün kullanan bireyler %42,8 ile 35-44 yaş grubunda yer aldı.
- Tütün kullanımı gençler arasında artma eğilimindedir.[7]
- Küresel Gençlik Tütün Kullanımı araştırması verilerine göre 13-15 yaş grubunda halen tütün ürünü kullananların yüzdesi 17,9’dur (erkekler arasında %23,2 ve kızlar arasında %12,1).
- Pasif etkilenime maruz kalım önemli bir sorundur. Önleme çalışmalarına ihtiyaç vardır.
- Yeni nesil tütün ürünlerinin satışının, erişiminin önlenmesi gerekmektedir.
- Tek tip paket uygulaması ile ilgili sorunların çözülmesine ihtiyaç vardır.
- Denetim aksaklıkları giderilmelidir.
- Kanun’un kısıtladığı/önlediği her alanda ihlaller önlenmelidir, gerekli yaptırımlar uygulanmalıdır.
- Tütün ürünü kaçakçılığı önlenmelidir.
- Satış noktalarındaki ihlaller önlenmelidir.
- Tütün kontrolü bağımlılıkla mücadele üst kurul kapsamından farklı bir yapılanmaya taşınmalıdır. Mevcut yapı içinde tütün kontrolü ile ilgili gereksinim ve uygulamalar öncelikli olamamaktadır.
- Tütün kontrolünde meslek örgütleri ve sivil toplum örgütleri iş birliği zemini geliştirilmelidir.
- Tütün bırakma medikal seçenekleri geri ödeme kapsamına alınmalıdır.
- Tütün bırakma hizmetlerinin varlığı oldukça önemlidir, bununla birlikte özellikle ihtiyaç halinde medikal seçeneklere herkesin erişebilir olmasının sağlanması gerekmektedir.
- Tütün kontrolü çalışmalarının arzın azaltılması kapsamında sürdürülmesi önerilmektedir. Özellikle alternatif tarım politikalarının hiçbir üreticiyi mağdur etmeyecek şekilde güçlendirilmesi gerekmektedir.
- İzleme ve değerlendirme çalışmalarının daha sistematik olarak kurulması önerilmektedir.
- Reklam, promosyon ve sponsorluk mevzuata göre aykırıdır, ancak ihlaller açısından süreç gözden geçirilmelidir.
- Internet satışlarının kontrol altına alınması gerekmektedir.
- Sosyal medyada reklam, vb. izlenmeli, denetlenmeli ve gerekli yaptırımlar uygulanabilmelidir.
- Tütün endüstrisi ile mücadele güçlendirilmelidir.
- Tütün kontrolünde bilimsel araştırmalar için kamusal kaynakların artırılması önerilmektedir.
- Tütün kontrolü ile ilgili toplumda farkındalık eğitimlerinin hedef gruplarının özelliklerine uygun yöntem ve tekniklerle sistematik olarak çalışılması gerekir.
- Tütün ürünlerinin vergilerinden elde edilen gelirin tütün kontrolü çalışmalarına ayrılması tütün kontrolü çalışmalarını destekleyebilecektir.
- Tütün kullanımının ülkemiz için yarattığı riskleri ve yükleri daha görünür kılabilmek için bilimsel verilerin düzenli olarak görselleştirilmesi uygun olur. Bu sayede toplumda farkındalığının artmasına katkı sağlanabilir (çalışmalar günlük, haftalık, aylık, yıllık olarak görselleştirilebilir).
- COVID-19 mücadelesi ile tütün kontrolü çalışmalarının kesiştiği noktalar bulunmaktadır. Tütün kullanımının bir risk olarak tanımlandığı araştırmalar gün geçtikçe artmaktadır. Yayınlanan bir sistematik derleme çalışması mücadeleye güç katmıştır.[8]
- COVID-19 sürecinde kapatılmış olan nargile kafelerin temas ve bulaş riski açısından açılmaması önerilmektedir.
- COVID-19 mücadelesi ve tütün kullanımı ile ilgili bilimsel çalışma gereksinimleri netleştirilmeli ve iyi bir planlama ile araştırmalar yapılmalıdır.
Tütünsüz yaşam istisnasız herkesin hakkıdır !
Tütün kullanmaya hiç başlamamak en öncelikli hedeftir.
Metin içerisinde yer alan önerilerin tamamı ülkemizde ve dünyada tütün kontrolüne katkı amacıyla geliştirilmiştir. Önerilen konularda HASUDER Tütün ile Mücadele Çalışma Grubu üzerine düşen sorumluluklarını alabilecektir.
Saygılarımızla,
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği(HASUDER) Tütün ile Mücadele Çalışma Grubu
[1] https://hasuder.org.tr/tutun-ile-mucadele/ adresinden ayrıntıları erişilebilen HASUDER Tütün ile Mücadele Çalışma Grubu 2008 yılından bu yana faaliyetlerini sürdüren bir ekiptir. Grubun amacı tütün ile mücadele konusunda HASUDER için öncelikleri belirlemek, bilimsel bilgi üretimine katkıda bulunmak, araştırmalar yapmak, ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapmaktır. Grup iletişimini e-posta, sanal ortam, yüz yüze toplantılar yaparak sürdürmektedir. Grup üyeleri akademi ve saha çalışanlarından oluşmaktadır. Elektronik posta ağı katılımcıları oldukça geniş olup HASUDER TMÇG tarafından düzenlenmiş kurslara katılmış olan ve/veya tütün kontrolü konusunda çalışmalara katılmak isteyen kişilerdir. HASUDER üyesi olmayıp e-posta grubu üyesi olan katılımcılar da mevcuttur.
[2] Bu belge HASUDER’in de davet edildiği 8.6.2020 tarihli TBMM tütün kontrolü toplantısına hazırlık yapabilmek amacıyla hazırlanmıştır.
[3] [Internet] https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4207.pdf Erişim:7.6.2020.
[4] [Internet] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/12/20041225.htm Erişim:7.6.2020.
[5] [Internet] https://www.tarimorman.gov.tr/TADB/Menu/22/Tutun-Ve-Tutun-Mamulleri-Daire-Baskanligi Erişim:7.6.2020.
[6] [Internet] http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33661 Erişim:7.6.2020.
[7] [Internet] http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33661 Erişim:7.6.2020.
[8] [Internet] https://www.who.int/news-room/commentaries/detail/smoking-and-covid-19 Erişim:7.6.2020.
